Brühl; Kraszewski Józef Ignacy

opowiadanie z czasów ostatniej wojny, którego akcja rozgrywa się w podwarszawskim Pruszkowie i w Podkowie Leśnej, gdzie przecinają się ze sobą losy dwóch kobiet, czterech mężczyzn i chłopca. Kobiety w tej historii są odpychające, a mężczyźni nieszczęśliwi. Z ich powodu. Chłopiec zaś po raz pierwszy spotyka się ze stratą bliskiej osoby, przyjaciela. Iwaszkiewicz dobrze stwarza nastrój starej opuszczonej cegielni, stróżówki Antoniego, glinianek pruszkowskich i majówki w Podkowie. Wartko prowadzi akcję, w której najważniejszymi zdarzeniami są zabiegi jednookiego złodzieja Wacka o względy niedostępnej w jego oczach panny Klary i wątek ukrywanego przed faszystami Karola. Pisarz ciekawie przedstawia postacie i łączące ich relacje: - o pannie Klarze: "Szła w ten sposób brzegiem glinianki, że od razu można się było domyśleć, że chce uchodzić za zjawisko. Stąpała drobnym krokiem i ostrożnie, jak gdyby niosła swoją kobiecość". - o Karolu: "Mówi i jak śpi". (jakby spał). Pojawia się tu jeszcze jeden bohater: "Dawno niewidziany wydał się Wackowi symbolem wolności, prawdy, sprawiedliwości, wszystkiego do czego może tęsknił, a o czym nie myślał". Tym bohaterem jest pistolet.