Kraszewski Józef Ignacy – Lublana

kompozycja książki opiera się na prezentacji dwu okresów z życia bohaterów, przedwojennego i wojennego, przedzielonych zdarzeniami historii powszechnej, które narrator rekapituluje, komentuje i wartościuje we wprowadzonych w tym celu specjalnych, wyróżnionych partiach tekstu - „Samson” · opowiada o losach Jakuba Golda- poznajemy go w 1934 r. i śledzimy jego perypetie wynikające z żydowskiego pochodzenia aż do czasów wojny · ta część· kończy się na dacie 1 września 1939r., który to dzień przynosi Jakubowi zwolnienie z więzienia, gdzie od trzech lat przebywał za spowodowanie nieumyślnego zabójstwa w czasie rozruchów antysemickich · po czym następuje owo narratorskie intermezzo i ponownie spotykamy się z Jakubem przekradającym się z ginącego getta na aryjską stronę, by śledzić· jego tułaczkę, być· z nim przez kilka miesięcy w piwnicy, a potem patrzeć· na bohaterską śmierć· w tzw. kotle - „Antygona” · zaczyna się w 1934 r. i jest opowieścią o losach i życiu Ksawerego Szarleja, ojcu Juliana i Tola, uwikłanego w rozmaite afery finansowe, z których uwalnia go wybuch wojny · w kolejnym intermezzo narrator tłumaczy się, dlaczego zajęło go życie Szarleja · Szarlej, przedwojenny kombinator, w czasie wojny staje się niemieckim kolaborantem, wiec też i nie wyznacza mu autor specjalnie ważnej roli. Każe mu umrzeć· samotnie, gdzieś w przypadkowej chałupie, na progu wyzwolenia, z workiem kosztowności pod koszulą