Liście koka; Sujkowski Bogusław

Powieść składa się z dwóch tomów. Pierwsza część ukazuje dojrzewanie tytułowego bohatera przed i w trakcie wojny. Werner służy w artylerii, poznaje smak pierwszej miłości i wartość przyjaźni. Książka zdecydowanie lżejsza i bardziej przygodowa od części drugiej, lecz szczerze oddająca tragedie frontowe oraz bezsens i okrucieństwo wojny w ogóle. W drugiej części poznajemy powojenne losy chłopca, który nie potrafi uporać się z przeżyciami wojennymi i rzeczywistością, w której dominuje nie tyle poczucie klęski Niemiec na froncie, co przede wszystkim klęski moralnej. Werner bardzo przeżywa utratę patriotycznych ideałów i poznanie całej prawdy o faszyzmie. Ponadto przechodzi prawdziwe dojrzewanie, gdzie nie brak problemów typowych dla jego wieku: miłosnych i rodzinnych. Chłopak próbuje stawić czoło ponurej rzeczywistości i odnaleźć swoje miejsce w życiu. Powieść została napisana przez Niemca i być może właśnie dlatego wiarygodnie odzwierciedla niemieckie nastroje w czasie wojny i po jej zakończeniu oraz różnorodne postawy Niemców wobec faszyzmu. Jest to prawdopodobnie największa zaleta tej książki. Kontrowersje może natomiast budzić silnie prosocjalistyczne nacechowanie drugiej części.

kompozycja książki opiera się na prezentacji dwu okresów z życia bohaterów, przedwojennego i wojennego, przedzielonych zdarzeniami historii powszechnej, które narrator rekapituluje, komentuje i wartościuje we wprowadzonych w tym celu specjalnych, wyróżnionych partiach tekstu - „Samson” · opowiada o losach Jakuba Golda- poznajemy go w 1934 r. i śledzimy jego perypetie wynikające z żydowskiego pochodzenia aż do czasów wojny · ta część· kończy się na dacie 1 września 1939r., który to dzień przynosi Jakubowi zwolnienie z więzienia, gdzie od trzech lat przebywał za spowodowanie nieumyślnego zabójstwa w czasie rozruchów antysemickich · po czym następuje owo narratorskie intermezzo i ponownie spotykamy się z Jakubem przekradającym się z ginącego getta na aryjską stronę, by śledzić· jego tułaczkę, być· z nim przez kilka miesięcy w piwnicy, a potem patrzeć· na bohaterską śmierć· w tzw. kotle - „Antygona” · zaczyna się w 1934 r. i jest opowieścią o losach i życiu Ksawerego Szarleja, ojcu Juliana i Tola, uwikłanego w rozmaite afery finansowe, z których uwalnia go wybuch wojny · w kolejnym intermezzo narrator tłumaczy się, dlaczego zajęło go życie Szarleja · Szarlej, przedwojenny kombinator, w czasie wojny staje się niemieckim kolaborantem, wiec też i nie wyznacza mu autor specjalnie ważnej roli. Każe mu umrzeć· samotnie, gdzieś w przypadkowej chałupie, na progu wyzwolenia, z workiem kosztowności pod koszulą