Apel więźniów Pawiaka; Wanat Leon

Leon Wanat, autor kilkakrotnie wznawianej ksiązki pt. „Za murami Pawiaka”, tym razem sięga do swoich wspomnień, aby w żołnierskim apelu raz jeszcze przywołać pamięć tych, których bohaterskiej postawy i męczeńskiej śmierci był naocznym świadkiem. W pierwszym rzędzie ukazuje on nazwiska mniej znane – młodych żołnierzy konspiracji, łączniczek oraz ludzi różnych środowisk i poglądów pomagających w walce z okupantem. Można by również nazwać jego książkę inaczej – „Pawiaka ludzie i nieludzie”, gdyż obok ofiarnych i czystych w swych intencjach i odważnych ludzi ukazuje żołdaków gestapowskich, sadystów i bezmyślnych brutali znajdujących zadowolenie w zdawanych męczarniach. Odrębny watek wspomnień Leona Wanata stanowią dzieci pawiackie. I ten właśnie watek wydaje się być najmocniejszym akcentem tej bolesnej, a jednocześnie dumnej książki – świadectwa. Kiedy patrzymy na dzieci biegnące do szkoły, dzieci wyjeżdżające na kolonie, dzieci zgromadzone w dniu dziecka na ulicach polskich miast i miasteczek, wyrastają w naszym sercu i pamięci tamte dzieci, aby wpleść w radość dnia dzisiejszego ostrzeżenie: Nigdy więcej wojny”, „ nigdy więcej faszyzmu”.