Słownictwo kresowe. Studia i materiały

Zbiorowa monografia przedstawicieli środowisk akademickich Polski i Rosji. Oba kraje łączy szczególne, tylko im właściwe doświadczenie czasu historycznego – paradoksalne przenikanie się prawie stuletniej przeszłości i współczesności. Z jednej strony zarówno dla Rosji, jak i dla Polski ważne jest włączenie narodowych nauk humanistycznych do światowej kultury akademickiej i przezwyciężenie szczątkowego prowincjonalizmu, który zachował się z czasów sowieckiej izolacji. Z drugiej strony bardzo by się chciało uniknąć postawy „recepcjonisty”, który zbiera „wyroby intelektualne” z „zagranicznych części” – niekiedy przestarzałych. Palącą potrzebą pozostaje rozwój badań podstawowych i kształtowanie szkół naukowych. Ponadto, Rosjanie, Polacy i inni wschodni Europejczycy powinni spróbować na nowo otworzyć wartości swojej kultury akademickiej dla światowego rynku naukowo-edukacyjnego. Te i szereg innych zagadnień porusza niniejsza publikacja, złożona z przenikających się części poświęconych nauce polskiej i rosyjskiej. W dyscyplinach społeczno-humanistycznych stan narodowej nauki i związane z nią problemy łączą się nierozerwalnie z kwestiami narodowej tradycji intelektualnej oraz tożsamości historycznej i kulturowej narodu i państwa. Powiązania te są artykułowane w odniesieniu do rozważanych w zbiorze dyscyplin. Humanistyka krajowa prowadzi dyskurs na polu filologii klasycznej, literaturoznawstwa i językoznawstwa, historii, orientalistyki, filozofii, psychologii, socjologii i prawa oraz nauk ekonomicznych.

Książka nie jest suchym wykładem informacji o stylu typowym dla podręczników akademickich. Autorki, badaczki nowoczesnej literatury włoskiej, a zarazem znakomite tłumaczki prozy i poezji, szkicują barwną panoramę życia intelektualnego Italii w XIX wieku. Ich opowieść zaczyna się podobnie jak syntezy dotyczące polskiego romantyzmu - od polemiki klasyków poprzedniego pokolenia z młodymi romantykami. W kolejnych rozdziałach poznajemy ówczesną włoską literaturę patriotyczną, a zarazem jej polityczne konteksty i podteksty; twórczość najwybitniejszych pisarzy epoki - poety Giacomo Leopardiego i twórcy włoskiej powieści historycznej Alessandro Manzoniego; wreszcie w zamykającym pracę szkicu wkraczamy w świat najbardziej wymagających odbiorców twórczości pisarskiej, jakimi są krytycy literaccy, po którym to świecie „oprowadza” nas nade wszystko eseistyka Francesco De Sanctisa.