Wojna i pióro; Wańkowicz Melchior

Interesująca opowieść marokańskiego antropologa, od wielu lat pracującego i mieszkającego w Stanach Zjednoczonych, o jego hadżdżu, pielgrzymce do świętego miasta islamu. Hadżdż to jeden z filarów islamu, obowiązków, które musi wypełnić każdy wierny muzułmanin. Hammoudi pisze jednak, że już w dzieciństwie odszedł od praktykowania islamu, rygorystycznego przestrzegania jego rytuałów, a wiele lat życia na Zachodzie postawiło przed nim pytanie o tożsamość: czy i na ile jest jeszcze muzułmaninem. Dlaczego zatem zdecydował się na odbycie hadżdżu? Na to pytanie czytelnik znajdzie odpowiedź w książce. Autor przedstawia poszczególne rytuały i etapy pielgrzymki z perspektywy uczestnika, poznajemy więc wiele szczegółów, których próżno szukać w suchych opisach arabistów. Bardzo często jest krytyczny, denerwuje go bałagan na pielgrzymce, drażni biurokracja, nie godzi się z nastawieniem Saudyjczyków na zysk, odczuwa wielkie zmęczenie z powodu intensywności rytuałów. Jednocześnie pielgrzymka staje się dla niego wielkim przeżyciem duchowym, a sugestywny opis uświadamia czytelnikowi, dlaczego jest ona tak odbierana przez większość muzułmanów. Uproszczeniem jednakże byłoby traktowanie książki Hammoudiego jedynie jako opisu hadżdżu. To przede wszystkim zapis jego duchowych przeżyć i przemyśleń dotyczących tożsamości człowieka wychowanego w tradycyjnej kulturze muzułmańskiej, który pracuje na zachodnim uniwersytecie i w pewnej mierze stał się „człowiekiem Zachodu”. Opis konfliktu między tradycją, religią, rytuałem z jednej strony a nowoczesnością i wartościami innej kultury – z drugiej. Hammoudi stawia wiele pytań o miejsce człowieka żyjącego między dwiema kulturami i na niektóre z nich próbuje odpowiedzieć. Czy przekonująco?