Podtatrze. Lato-jesień 1986

Książka Michała Grabowskiego jest poświęcona opisowi jednego z najciekawszych XVII–wiecznych dokumentów rękopiśmiennych związanych z Tatrami Wysokimi, jakim jest dzieło Michała Chrościńskiego — Opisanie Ciekawe Gór Tatrów. Przynależy ono do tzw. spisków tatrzańskich, które dość pospiesznie zostały zaklasyfikowane jako przewodniki do skarbów tatrzańskich. Do dzisiaj ocalało tego typu dokumentów zaledwie kilka, najcenniejszy jest autorstwa wspomnianego już Michała Chrościńskiego. Autor studium postawił przed sobą kilka zadań. Pierwszym było odtworzenie drogi, jaką odbył w XVII wieku jeden z pierwszych tatrzańskich podróżników — uczony, alchemik i poszukiwacz skarbów: Michał Chrościński. Drugim — drobiazgowa analiza treści topograficznych w powiązaniu z analizą map Tatr Wysokich oraz konfrontacja z koncepcjami innych badaczy, a szczególnie Stanisława Eljasza–Radzikowskiego, pierwszego wydawcy Opisania Ciekawego Gór Tatrów z 1905 roku. Autor nie waha się wskazać na błędy popełnione przez Eljasza i proponuje własne rozwiązania. Opis drogi przebytej przez Chrościńskiego jest tak naprawdę opisem dwóch różnych wypraw — jednej zaczynającej się w Jurgowie i kończącej w okolicach Lodowego Szczytu; drugiej zaczynającej się zapewne także w Jurgowie i kończącej przy Morskim Oku. Interesująca jest sugestia, iż niektóre fragmenty tekstu mogą być pisane swoistym szyfrem mającym za zadanie wprowadzić w błąd niepowołanego czytelnika: jedynie potomek autora spisku, któremu miały przypaść obiecywane w manuskrypcie bogactwa, mógł prawidłowo zinterpretować przewodnik. Trzecim zadaniem badacza stała się nowa edycja Opisania Ciekawego Gór Tatrów, zaopatrzona w Notę edytorską.